Een nieuwe wereld
Wim Michels (27 jaar), is samen met Maarten Cools sinds 2 jaar trotse boer op zelfoogstboerderij Goedinge in Afsnee, een deelgemeente van Gent.
Op zijn 18e ging hij Politieke en Sociale Wetenschappen studeren, een universitair parcours leek hem heel logisch, maar een jaar later voelde dat helemaal niet goed meer. Wim besloot zijn studies te stoppen en hij trok met de fiets naar Frankrijk om er te gaan Wwoofen (vrijwilligerswerk, veelal op biologische boerderijen): “Dat is de beste beslissing in mijn leven geweest! Dat jaar ging een nieuwe wereld voor mij open. Ik genoot van het boerderijwerk, en stelde me vragen die ik me ervoor nooit had gesteld. Zo zag ik in dat het anders aanpakken van de landbouw de basis kan zijn van vele oplossingen in de wereld. Ik wou verder boeren en biolandbouw vond ik evident. Viavia leerde ik Landwijzer kennen, en in september 2012 startte ik het leertraject Bio en BD-landbouw.
Ik was de jongste van mijn jaar, maar dat deerde me niet, omgaan met mensen die wat ouder zijn, vind ik altijd heel leerrijk. Ik genoot van de lessen, de uitwisseling met andere cursisten en de stage.”
Om als bioboer goed te kunnen starten, heb je enkele belangrijke zaken nodig: een goed en uitgebreid netwerk, praktijkervaring, een degelijke basiskennis en een goed uitgewerkt bedrijfsplan. Het leertraject van Landwijzer is voor al deze zaken de beste opleiding en voorbereiding op een toekomst als bioboer of -boerin.
Teruggeven aan de bodem
“Na het eerste jaar heb ik ontzettend getwijfeld. Dat de Landwijzer-opleiding niet voltijds was, werkte niet zo goed voor mij. Mijn ouders vonden bovendien een officieel erkende opleiding veiliger en daar kon ik me toen wel in vinden. Stel dat ik ooit iets aan mijn rug krijg en niet meer kan boeren, dan kan je met een bachelor meer kanten op, lesgeven bijvoorbeeld. Het leek een kwestie van nu of nooit om naar de hogeschool te gaan, anders zou ik meer dan drie jaar ouder zijn dan mijn medestudenten. Dus startte ik na één jaar Landwijzer-opleiding, de bachelor Agro-en Biotechnologie optie Landbouw. Intellectueel en sociaal is dat eigenlijk de hel geweest voor mij. Ik vond geen aansluiting bij de andere studenten en stond alleen met mijn ideeën rond biologische landbouw en de pijnlijke evoluties in de landbouw. In de opleiding zelf was nauwelijks ruimte voor biolandbouw en ecologische maatregelen in de landbouw. Het wrong keihard dat ik hiervoor bij Landwijzer was gestopt, maar ik heb doorgezet, drie lange jaren, voor een diploma, een papiertje. Het was hard en eenzaam, al heb ik er natuurlijk ook zinvolle zaken geleerd.
Ik heb nu twee keer mijn bekwaamheid als bioboer moeten bewijzen om te kunnen starten, en hiervoor was het getuigschrift van deelname aan de Landwijzer-opleiding ook goed geweest. In de biosector heeft de Landwijzer-opleiding een goed aanzien. Ik moet wel bekennen dat het me nog steeds een veilig gevoel geeft het bachelor-diploma achter de hand te hebben, voor als een plan B ooit nodig is.”
Leren met en door gelijkgestemden
“Om als bioboer goed te kunnen starten, heb je enkele belangrijke zaken nodig: een goed en uitgebreid netwerk, praktijkervaring, een degelijke basiskennis en een goed uitgewerkt bedrijfsplan. En beschikbare grond, natuurlijk, die heb ik dankzij mijn goed netwerk gevonden. Ik heb daarnaast ook ervaren hoe belangrijk uitwisseling met gelijkgestemden is, voor je professionele ontwikkeling, maar zeker ook voor je persoonlijke en intellectuele ontwikkeling en je welzijn. Het leertraject van Landwijzer is voor al deze zaken de beste opleiding en voorbereiding op een toekomst als bioboer of -boerin.”
“Het mooie aan de lessen bij Landwijzer is dat ze waren afgestemd op wat wij wilden leren en dat er ruimte was voor interactie en discussie. De docenten die de theorie het best in cijfers konden vatten en sterk wetenschappelijk onderbouwden, had ik het liefst. Sommige lessen boeiden me minder, of vond ik te ideologisch, in plaats van technisch, onderbouwd. Maar ik merk dat daar ondertussen aan gewerkt is en de opleiding hierin verder gegroeid is.
De boer waar ik een jaar stage deed, is één van de mensen die me hard inspireerde. Al was hij begin de zestig, ik kon zijn werktempo niet bijhouden. Hij leerde me ook met paardentractie werken, iets wat me blijft triggeren. Werken met trekpaarden zorgt voor een landbouw die meer op mensenmaat is. Het brengt je als boer nog dichter bij de natuur, de paarden tonen je je eigen grenzen, je bent niet afhankelijk van fossiele brandstof voor je tractoren en je stoot veel minder CO2 uit. En toch kiezen we er op de Goedinge op dit moment om verschillende redenen niet voor. Al maakt het me wel bewuster van ons tractorgebruik.”
“Boeren leer je in de praktijk. Het is waardevol dat er zoveel stage in de opleiding van Landwijzer zit. Ik vind het wel heel belangrijk dat je als stagiair genoeg leerkansen krijgt, door variatie in het werk, je boer die je mee op sleeptouw neemt en ook open zijn teeltplan, boekhouding en leerzame ervaringen deelt. Zo probeer ik nu ook om te gaan met de stagiairs die hier de stiel komen leren en komen meewerken. Zelf heb ik ook veel geleerd door jaren als seizoenarbeider te werken.
Bepaalde zaken leer je enkel als verantwoordelijke boer, door het zelf te doen, door alle keuzes zelf te maken en de gevolgen duidelijk te ervaren, zoals hoe je op een goede manier samenwerkt met een loonwerker.”
“Mijn eindwerk in de bachelor-opleiding was een groepswerk, een plan voor een fictief tuinaannemersbedrijf, dus eigenlijk irrelevant voor mijn eigen plannen. Bij Landwijzer maak je een eigen becijferd plan op voor je eigen toekomstig bedrijf, dat is echt waardevol en heel handig voor een goede start. Mijn collega Maarten volgde het volledige Landwijzer-leertraject en toen ik mee op de Goedinge-kar sprong, had hij hier al jaren contacten onderhouden en heel veel denkwerk verricht, mede door zijn afstudeerwerk bij Landwijzer. Ja, hij heeft meer verdienste aan de opstart van ons bedrijf, ik heb mee kunnen genieten van zijn plan.”
We proberen binnen onze mogelijkheden echt het verschil te maken, mensen bewust te maken, ook kinderen mee te nemen in het verhaal. En dat verhaal gaat over voedsel produceren samen met en voor een gemeenschap, een stad, over als boer kunnen leven van wat je produceert, over biologisch boeren en zorgen voor de biodiversiteit, en als boer blijven zoeken hoe je zo ecologisch mogelijk kan werken, zoals met de bioboot. Dat is mijn grootste motivatie.
Biologisch en ecologisch voedsel telen voor de stad
In het voorjaar 2018 schreven stad Gent en OCMW Gent een openbare aanbesteding uit voor hun 10 hectare grond op de Goedingekouter in Afsnee. Wim en Maarten startten er Goedinge, een groenten-zelfoogstboerderij, in samenwerking met een lokale (gangbare) veehouder en een dagcentrum voor mensen met een psychische of maatschappelijke kwetsbaarheid, die één dag per week komen meewerken.
“Ik ben ontzettend content met mijn werk nu. We zijn in die twee jaar flink gegroeid, zowel in aantal leden als financieel, en kunnen onszelf nu een passend loon uitkeren. We hebben wel ontzettend hard gewerkt. Dit jaar zullen we verder uitbreiden, maar krijgen we ook wat ruimte om meer in te zetten op biodiversiteit en bepaalde kwalitatieve keuzes: de aanplant van kleinfruit en laagstammen, inzaaien van meerjarige bloemenmengsels, meer eigen opkweek en meer verdieping in sommige teelten.
Ongeveer 80 procent van onze afzet is zelfoogst. Dat ik de mensen voor wie ik teel ken, en dat ze mee voor leven op het veld zorgen, vind ik echt fijn. Daarnaast leveren we ook pakketten aan particulieren en doen we losse verkoop van groenten aan horecazaken in Gent. Fossielvrij brengen we onze leveringen naar Gent, met de fietskar en vanaf april 2020 ook met de bioboot. We proberen binnen onze mogelijkheden echt het verschil te maken, mensen bewust te maken, ook kinderen mee te nemen in het verhaal. En dat verhaal gaat over voedsel produceren samen met en voor een gemeenschap, een stad, over als boer kunnen leven van wat je produceert, over biologisch boeren en zorgen voor de biodiversiteit en als boer blijven zoeken hoe je zo ecologisch mogelijk kan werken, zoals met de bioboot. Dat is mijn grootste motivatie.”
“Naast de ideologische motivatie, vind ik het creatief zijn het tofste aan de boerenstiel: aan machines sleutelen, nieuwe machines of systemen ontwikkelen en op die manier de efficiëntie verhogen en het werk zo plezant mogelijk maken. Zo maakte ik onlangs een ligwieder van een elektrische rolstoel. Ik heb ook veel interesse in mechanisatie met zonne-energie, elektriciteit of biogas. Ik hou ook echt van het ondernemen, van strategische keuzes maken en de juiste investeringen doen. Het fysieke buitenwerk is mijn ideale uitlaatklep.
We werken innovatief en zijn een soort testproject voor de stad. Waarbij we ook moeten oppassen dat we niet te veel politiek gerecupereerd worden. We willen niet dat de stad Gent waardevolle landbouwgrond blijft verkopen en ondertussen ons project gebruikt om de publieke opinie te sussen. We hebben nu 300 leden, maar die komen niet vanzelf. Het doet me ook stilstaan: hoe organiseer je dit op grote schaal in België? Hoe raakt de gemiddelde Vlaming meer betrokken bij landbouw? We hebben nog 6 hectare die nu in grasklaver staat. We hopen hier in de toekomst één grote lokale landbouwkouter te hebben, die nog meer wordt ingezet voor voedsel voor de stad, bijvoorbeeld door een samenwerking met een grote cateraar.”
www.goedinge.be
Februari 2020
Foto’s: Goedinge en Landwijzer
Tekst; www.gloedgloed.be
Op 6 juni 2020 is er in het kader van het leertraject een open lesdag op de Goedinge. Meer info & inschrijven.