Met de documentaire ‘Wat hebben we verdiend vandaag?’ brengt Victoria Deluxe, een Gents sociaal-artistiek project dat stereotiepe beeldvorming rond minderheidsgroepen wil doorbreken, een actueel getuigenis over de landbouw onder de aandacht van een breed publiek.
Het is een bijzonder eerlijke inkijk geworden in het dagelijks leven van 6 Oost-Vlaamse landbouwbedrijven. Uitsluitend de boeren en boerinnen zelf komen aan het woord. Anderhalf jaar werden ze gevolgd, deels in het extreem droge seizoen 2018.
Hun getuigenissen zijn vaak ontroerend eerlijk en intiem. Aan de keukentafel vertellen boer en boerin wat hen ondanks alles drijft. Opvallend daarbij is dat vaak de boerin mondiger en klantgerichter is dan de boer. Dat leidt soms tot grappige dialogen. Daar waar de boer in veel gevallen de toekomst van het bedrijf wil verzekeren door uitbreiding, mechanisatie en automatisatie, is het niet zelden de boerin die pleit voor verbreding als toekomstgerichte strategie. Bij die bedrijven, die daarvoor kiezen (4 van de 6), zien we dan ook dat deze nevenactiviteiten hoofdzakelijk door de boerin worden gedragen, naast het meedraaien op het bedrijf, het huishouden en de opvoeding van de kinderen.
Daar waar de boer in veel gevallen de toekomst van het bedrijf wil verzekeren door uitbreiding, mechanisatie en automatisatie, is het niet zelden de boerin die pleit voor verbreding als toekomstgerichte strategie.
De insteek van deze film en van de getuigenissen is vooral op het economische gericht. Dat blijkt ook uit de titel. Dat boeren hard werken en daarvoor in ruil een karig loon verdienen, is voor wie de landbouwsector kent, geen verrassing en wordt met deze film nog maar eens bevestigd. Maar de boeren en boerinnen die hier in beeld komen, zijn geen klagers en blijven niet bij de pakken zitten. Ze doen door, zoals dat heet, en groeien om meer te produceren (in de hoop dat de meer-opbrengsten groter zullen zijn dan de meer-kosten) of zoeken wegen om een hogere meerwaarde en waardering voor hun producten te ontvangen door rechtstreekse verkoop in de hoeveslagerij of bedrijfswinkel, op de lokale markt of door verwerking en het organiseren van verjaardagsfeestjes op de boerderij En juist door die verbreding halen ze zich meestal nog meer werk op de hals, maar kunnen ze het onderbetaalde boerenwerk compenseren.
Naast de economische focus, komen ook de sociale aspecten -de impact van de boerderij op het gezinsleven en de deugddoende contacten met consumenten- mooi in beeld. Wat echter geheel afwezig is in deze documentaire is ook maar enige reflectie over een eventuele meer ecologische aanpak van de landbouwpraktijk of de mogelijkheden die dat kan bieden op vlak van betrokkenheid van consumenten. Hoewel de getoonde bedrijven duidelijk inspanningen doen om goede landbouwpraktijken toe te passen, komen begrippen als duurzaamheid en ecologie in de hele documentaire nergens voor. In tijden van landbouwcrisis, klimaatverandering en Mest-Actie-Plan 6 mag dit toch wel verbazen. Maar als je weet dat Victoria Deluxe uitsluitend te rade is gegaan bij klassieke landbouworganisaties (Boerenbond, Algemeen Boerensyndicaat & Landelijke Gilden) voor het maken van deze documentaire, valt deze opvallende leemte al beter te begrijpen. Toch is ze daarom niet minder te betreuren.
Wie nog dacht dat boeren altijd klagen en enkel hun bedrijf verlaten met hun grootste tractor voor een betoging, die zal hopelijk door deze documentaire een ander beeld krijgen.
Wie nog dacht dat boeren altijd klagen en enkel hun bedrijf verlaten met hun grootste tractor voor een betoging, die zal hopelijk door deze documentaire een ander beeld krijgen. Maar die had dan ook al heel lang z’n beeld niet meer bijgestuurd. Voor wie een beetje weet wat er in de landbouw gebeurt, is deze documentaire niets meer dan een bevestiging van wat we al wisten: boeren werken keihard en verdienen daar heel weinig mee. Als het al de bedoeling was om die stereotiepe beeldvorming rond de landbouw bij het brede publiek –en binnen de landbouwsector zelf- te doorbreken, dan is dat met deze aanpak mislukt.
De boeren, die deze film gaan bekijken, herkennen zichzelf. Dat ervaar je nog het meest wanneer je de film ziet in een volle zaal met boeren en boerinnen op één van de landelijke locaties waar hij wordt vertoond. Ja, zo is het, hoor je dan.
En de consument, die deze film gaat bekijken in de bioscoop in de stad, realiseert zich ten volle dat boeren hard werken en weinig verdienen. Hopelijk zal dit consumenten aanzetten om rechtstreekser en voor een betere prijs hun voeding in te kopen.
Maar hoe boeren en burgers samen fundamenteel iets kunnen veranderen aan de situatie in de landbouw en samen het landbouwvoedselsysteem een duurzame toekomst kunnen geven, blijft toch nog grotendeels uit beeld in deze film; en dat is een gemiste kans.
De film wordt in de komende weken en maanden nog op diverse plaatsen in Vlaanderen vertoond.
Voor data en info, zie:https://www.victoriadeluxe.be/wathebbenweverdiendvandaag/
Geert Iserbyt