Elena Alves is zopas gestart in het tweede jaar van het Leertraject Bio- & BD-Landbouw in Leuven. Ze loopt stage bij Goutte in Kanne (Riemst), waar ze ondertussen ook deeltijds werkt. Naast het algemene werk op het veld stuurt ze een groep 70-plussers aan die vrijwillig komen helpen op het veld. Terwijl Elena hen bijleert over het belang van een goeie teeltrotatie, praten ze over afscheid en rouwen, maar ook dat werken op het veld geluk brengt op hun oude dag.
Yin & Yang op het veld: elk einde een nieuw begin
‘Aha! Het trekpaard van Reinier’, hinnikt een stem over ‘t veld. Ik hef mijn bezwete hoofd op en zie een oudere meneer in een kort broekje bij de jonge bietenplantjes staan. Hij kijkt met iets van medelijden naar mijn gebogen figuur: een klein meisje in de brandende zon met een brede hark die ze over de gefreesde bedden sleurt om de grond zaaiklaar te krijgen. Ik knak mijn rug recht, wis de druppels van mijn voorhoofd en lach - als een boer met kiespijn weliswaar. De zon heeft zijn hoogste punt ondertussen allang verlaten en de wereld baadt in zijn sidderende oranje gloed.
‘Alles staat er mooi bij. Maar het is droog he, erg droog voor de tijd van het jaar’, babbelt de man verder. ‘Ik ben trouwens Gert, van de fruitstruiken. De wiemelenstruikjes staan er ook behoorlijk dor bij moet ik zeggen. Allez, nog een fijne avond. Doe Reinier de groetjes’.
Deze anekdote van een kort gesprekje op het veld is er een van de vele. Elke woensdag kom ik ‘s avonds moe maar voldaan thuis van een dag vol gesprekjes met vreemden en bekenden.
De mensen die ik op het veld tegenkom zijn onder andere een tiental bejaarde vrijwilligers die mij elke woensdagochtend komen helpen met zaaien, planten, wieden en schoffelen. Toen ik te horen kreeg dat ik supervisie zou hebben over 70-plussers, was ik op zijn zachtst gezegd verbaasd. Deze rol had ik nooit eerder op mij genomen, waardoor ik met enige twijfel begon aan mijn taak als moestuinbegeleider, teeltmanager, of hoe je het ook wilt noemen
Ondertussen heb ik mijn rol herzien en besef ik dat er op de akker een wonderbaarlijke dynamiek is ontstaan tussen Elena, het Landwijzer-studentje en het 10-hoofdige vrijwilligersteam.
Wij leren elkaar van alles. Ik leer hen over dingen die ik tijdens de lessen van Landwijzer oppik. Bijvoorbeeld over het belang van teeltrotatie. Op een plattegrondje teken ik het perceel (dat de vorm van een driehoek heeft en een oppervlakte beslaat van 1000 vierkante meter).
‘Kijk, we delen het perceel op in verschillende blokken met daarop een bepaald soort gewas, dat we elk jaar roteren. Zo putten we de bodem niet uit en verkleinen we de kans op ziekten. In het eerste blok zetten we bijvoorbeeld de peulgewassen, die weinig extra voeding nodig hebben…’
Zij leren mij over de dood. Dit klinkt misschien zwaar en soms is het ook hard voor mijn 25-jarige brein om te beseffen dat ik evengoed zal sterven als ieder ander. Onder de vrijwilligers lopen er rond die nog maar een paar maanden van de dokter hebben gekregen. Ook is er een vrouw die haar man en boezemvriend enkele maanden geleden is verloren en nu door een rouwproces gaat dat van haar gezicht is af te lezen. Onlangs was ze pas voor het eerst mee komen helpen op het veld. “Ik had jullie al eerder bezig gezien maar ik zat nog teveel in mijn verdriet om maar te denken aan wieden,” vertelde ze me met een waterige glimlach. Ondertussen is ze heel blij dat ze met haar handen in de aarde wroet en zo de schoonheid van het leven terug herpakt.
Laatst zei een hele lieve man met een witte snor uit het niets tegen mij: ‘Zeg Elena, ‘t is nu niet om u bang te willen maken dat ik dit zeg, maar moest ik hier op het veld ineens door een hartaanval neervallen, dan wil ik niet dat jullie de ambulance bellen. Dan is het gewoon afgelopen voor mij en is het goed geweest.’ Ook zei hij me dat hij nu op een punt in zijn leven is aangekomen waar hij zich klaar begint te voelen om ‘af te ronden’. Maar dat het werk op het veld een van de kleine dingetjes is dat hem geluk brengt op zijn oude dag. En daar springt mijn hart van op!
Maar wie is die Reinier dan eigenlijk, vragen jullie je misschien af. Deze kwieke, jonge boer teelt ondertussen al vier jaar fijne groenten voor onder andere restaurant Harry’s in Maastricht en Les Salons in Houthem. Dan heeft hij links en rechts nog projecten lopen. Tevens staat hij wekelijks op de markt in Kanne en Visé. Hij enthousiasmeert langslopend volk door te vertellen over de gewassen die hij in de aanbieding heeft. Hij switcht moeiteloos van het Nederlands naar het Frans terwijl hij om beurt de savooikool, tomate Noir de Crimeé en de zomerpostelein in de schijnwerpers zet. Hij kan heel verliefd naar een perfecte radijs kijken, de passie spat er gewoon van af. Mooi om te zien.
Door een seizoen lang achter hem aan te hollen (hij heeft namelijk altijd haast) heb ik veel geleerd over de teelt van groenten op kleine schaal. Gaandeweg zijn er meer machines bijgekomen, waaronder een plant- en schoffelmachine. Deze investeringen betalen hem terug met waardevolle tijd. Ruw geschat zou hij dubbel zoveel uren overhouden. Daarnaast heeft hij zijn versplinterd veld - dat uit kleine stukjes grond bestaat op verschillende locaties in de provincies Luik en Limburg - uitgebreid. Vandaar dat hij weinig tijd heeft; hij moet namelijk steeds weer ergens anders zijn.
Toen ik stagebegeleiding kreeg, viel Landwijzer-docent Koen Dhoore bijna van zijn stoel toen hij zag hoeveel hooi op de vork van Reinier steekt. ‘Nu ben je nog jong, maar dit ga je zo niet blijven volhouden tot je oude dag,’ sprak hij bezwerend uit over de jonge boer. Die leek niet heel erg onder de indruk van deze woorden, omdat hij even later weer vrolijk over het veld sprong als een ongeduldige haas.
Mijn eigen tandwielen ratelen niet zo razendsnel als die van mijn stageboer - ik zit nu eenmaal anders in elkaar. Je snelheid proberen aanpassen aan iemand anders is een leerrijke zoektocht, waarbij je allerlei obstakels tegenkomt en dikwijls jezelf stoot tegen dezelfde steen. Ik ben dankbaar dat ik mezelf op deze manier beter heb leren kennen. Het innerlijk trekpaard - of is het toch een ezel? - is van plan het tempo gestaag voort te zetten. Op naar het tweede jaar Landwijzer!
Foto's en tekst: Elena Alves
Elena zit in het tweede jaar van het leertraject biologische en biodynamische landbouw in Leuven. Voor meer info over de opleiding, neem een kijkje op https://www.landwijzer.be/leertraject