Onlangs viel het me op hoe sterk gezelschapsspelen zijn veranderd sinds de tijd toen ik klein was. Toen werd het lot in spelletjes nog vaak bepaald door toeval en kans, bijv door een worp van de teerling, waar je dan slim mee probeerde om te gaan om succes in het spel te behalen. Want vaak waren dat competitieve spelen, waarbij je individueel probeerde te winnen tegen je medespelers. Tegenwoordig zijn gezelschapsspelen niet zelden gericht op goed samenwerken en ook gaat het in veel gevallen om het slim combineren van allerlei gegevens. Je wordt dan uitgedaagd om op één of andere manier een ‘code’ te kraken of door een doolhof van informatie een uitweg of samenhang te vinden.
Ik neem aan dat gezelschapsspelen een afspiegeling zijn van evoluties in de maatschappij. Dat verklaart wellicht ook het succes van ‘escape rooms’. We leven in een ‘informatie-maatschappij’ waarin we steeds vaker onze weg moeten zoeken in een doolhof van informatie. Ik heb de indruk dat ook heel wat wetenschappers zich in zo’n ‘escape room’ wanen en met alle middelen proberen een code te kraken. De code die verklaart hoe alles in elkaar zit, de code van het leven, van de materie of van het heelal. De virtuele tegenspeler is hierbij niet de medemens, maar de intelligentie die dit alles heeft laten ontstaan, vanuit de drang om te bewijzen dat daar helemaal geen intelligentie achter zit, maar gewoon een bouwplan dat door een heleboel (sta me toe: hoogst onwaarschijnlijke) toevalligheden is ontstaan.
Het zijn die wetenschappers, die de voorbije jaren, gesponsord door de grote gentech- en chemiebedrijven, keihard hebben gelobbyd bij de EU om een nieuwe wetgeving te stemmen rond de regulering en traceerbaarheid van genetisch gewijzigde organismen. Doel hierbij was om de nieuwste gentechnieken officieel te laten bestempelen als quasi natuurlijk waardoor het bijgevolg niet langer nodig is om de organismen die via die weg genetisch zijn gewijzigd als GGO’s te laten controleren en labelen. Kortweg: de-regularisatie van GGO’s in Europa om zo de wedloop op dit vlak met de VS en China te kunnen volgen.
De kennis en realisaties van deze wetenschap is gebaseerd op het onderzoek van de dragers van de informatie van het leven, de genen, het DNA. Waar die informatie zelf vandaan komt, weten ze helemaal niet. Het is een beetje alsof je muziek bestudeert door grammofoonplaten, CD’s of digitale bestanden tot in het kleinste detail te onderzoeken en er wijzigingen in aan te brengen om dan de effecten ervan waar te nemen en te benutten. Wat de harmonie en de stemming in een muziekstuk bepaalt en hoe dat inwerkt op het gemoed van de luisteraar zal je op die manier nooit ontdekken. Laat staan wat muziek in z’n essentie betekent of waar ze vandaan komt.
Net dat vormt het probleem in de hele maatschappelijke discussie rond GGO’s. We hebben het de hele tijd over de mogelijke fysieke risico’s die met deze organismen kunnen samenhangen; voor de gezondheid van wie ze eet of voor het milieu. En over de twijfelachtige beloftes van de gentech-industrie rond de verwachte weldaden van de nieuw ontwikkelde organismen (warmte- & droogteresistent, ziekteresistent, zoutresistent, …) waarbij handig wordt ingespeeld op de angst dat we binnen een veranderend klimaat binnenkort de groeiende wereldbevolking onvoldoende zullen kunnen voeden. Ook zijn we terecht bezorgd over de economische machtsconcentraties die achter deze technologie en de bedrijven, die ze patenteren, schuil gaan. En uiteraard willen we de keuzevrijheid –en bijgevolg de transparantie- behouden om al dan niet die GGO’s te consumeren.
Maar daardoor wordt de aandacht meesterlijk afgeleid van een nog fundamenteler aspect, namelijk de ethische vragen die met die gentechnologie samenhangen. Men kan met die technieken wel zeer gericht knippen en plakken in het DNA van organismen, maar men kent de dieper liggende wetmatigheden van het leven nog belange niet en men weet dus niet wat men eigenlijk aan het doen is. Deze technologie is perfect vergelijkbaar met de zeer ver gevorderde kennis rond symptoombestrijding die zo eigen is aan de klassieke geneeskunde, maar die voorbij gaat aan een werkelijk begrip van de oorsprong van ziekte en gezondheid, het zelfregenererend vermogen van een organisme of de betekenis van een ziekte in de persoonlijke ontwikkeling.
De biobeweging -en bij uitbreiding de hele agro-ecologische beweging- blijft terecht bij haar keuze om die gentechnologie niet toe te passen. Maar uit angst om weg gezet te worden als onwetenschappelijk en verweten te worden ‘religieus’ getinte argumenten te gebruiken, wordt het ethisch aspect, het feit dat men zonder een werkelijk begrip van de levensprocessen in de eigenheid van het leven zelf ingrijpt, steeds weer uit de weg gegaan in het maatschappelijk debat. Nochtans is juist de wetenschap die deze gentechnologie heeft voortgebracht zelf een hoogst dogmatische religie geworden. Daar hebben we de voorbije jaren tijdens de corona-crisis heel wat staaltjes van kunnen zien met inbegrip van volkomen onlogische redeneringen, een nooit eerder geziene inquisitie ten aanzien van ‘anders denkenden’, het ontkennen en verbergen van statistische werkelijkheden, enz.
Ik blijf dus zitten met de open vraag: Wanneer zal de agro-ecologische beweging de moed hebben om de essentie van deze zaak aan te kaarten en daar een punt van te maken ? Het gaat om het respect voor het leven zelf en het besef dat de huidige mainstream wetenschap, inclusief de gentechnologie, de essentie van het leven nog helemaal niet begrijpt. In die context valt het wél te verantwoorden (zoals de Nederlandse gentechnoloog Prof. Haring mooi verwoordt) om fundamenteel wetenschappelijk onderzoek te doen met behulp van moderne gentechnologie in een poging om de wetten van het leven beter te leren kennen, maar niet om er producten mee op de markt en in het milieu te brengen, die niet meer als dusdanig herkenbaar zijn.
Geert Iserbyt - augustus 2023
Dit opiniestuk is geschreven naar aanleiding van het EU-wetsvoorstel dat deze zomer bekend werd gemaakt en naast een luik rond GGO’s ook een belangrijk luik rond de zadenwetgeving bevat, dat eveneens de rechten en de vrijheid van boeren en burgers zal schenden. Het nieuwe wetsvoorstel kwam er na een door de gentech-lobby sterk beïnvloed onderzoek naar de impact van de nieuwe gentechnieken, als reactie op een uitspraak van het Europees Hof in 2018 dat die nieuwe gentechnieken ook onder de bestaande GGO-wetgeving dienen te vallen.
Zie ook:
https://vilt.be/nl/nieuws/europese-commissie-stelt-voor-om-ggo-wetgeving-te-versoepelen
Als vormings- en kenniscentrum voor de biologische landbouw vindt Landwijzer vzw het belangrijk om bij te dragen aan het maatschappelijk debat en om opinies te publiceren rond actuele thema’s en ontwikkelingen op het (raak)vlak van landbouw, natuur, milieu en voeding. Opinies die in de lijn liggen van de missie en visie van Landwijzer.
De auteur schrijft deze opinie in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud.
Reageren? Mag! Stuur je reactie/opinie naar: webmaster@landwijzer.be