Anneleen Dedeyne en Karel Van Den Berge hebben best wat gemeen. Ze groeiden beiden op in een melkveebedrijf in Oost-Vlaanderen. Boerderijen die door hun grootouders werden gestart. Hun vaders, actieve boeren, gingen niet mee in de trend van schaalvergroting en bereiken nu de pensioenleeftijd. Allebei staan ze nu, rond hun 36e, op de drempel van een overname van hun ouderlijk bedrijf. Gedreven en nog wat onzeker.
Hun toekomstige melkveebedrijven zullen biologisch, circulair en toegankelijk zijn. Met veel aandacht voor dierenwelzijn, verkoop in de korte keten en met begrip, respect en een eerlijk loon voor boer en boerin. Daar willen ze voor gaan. Elk op hun eigen manier.
‘Biologisch boeren in een kringloopsysteem is het meest respectvol naar de dieren, de aarde en de natuur. Door lokale verkoop en een open boerderij wil ik mensen weer in contact brengen met de landbouw. Zodat het respect voor ons werk kan groeien en mensen bereid zijn tot een eerlijke prijs. Zodat er meer begrip is voor en kennis over ons werk.’
Sluimerende boerendromen
Zijn hele leven al is meewerken op de boerderij een evidentie voor Karel. Niet omdat het van hem verwacht wordt, wel omdat hij er plezier in vindt en het een levenswijze en zijn passie is. ‘Ook toen ik bio-ingenieur studeerde, en daarna werkte en in Gent woonde, kwam ik vaak meewerken op het bedrijf. Sinds vijf jaar werk ik halftijds mee op het bedrijf als zelfstandige, dat voelt meestal aan als vakantie. Mijn vader draagt de verantwoordelijkheid, wat heel comfortabel is voor mij. Tot voor kort had ik helemaal geen zicht op de cijfers. Wil ik het bedrijf overnemen? Ik schoof een beslissing lang voor me uit. Te lang eigenlijk. Tot nu.’
Voor Anneleen was de band met het boerenwerk lange tijd veel losser. Als kind hielp ze wel mee, maar vaak niet met volle goesting. Ze ging studeren en haar ouders stimuleerden dat. ‘Pas tien jaar geleden groeide mijn drang om iets met de boerderij van mijn ouders te doen. Ik begon vaker mee te werken. Het werd een hele zoektocht, die ik vooral alleen aanging. Ik had een gevoel en vaag idee wat ik wou: anders dan ik kende, wat en hoe kreeg ik niet helder. Ik ging verschillende opleidingen volgen, zoals een starterscursus, een opleiding ijsbereider en ik behaalde mijn tractordiploma. Drie jaar geleden was er geen houden meer aan: ik moest en zou mijn landbouwdroom waarmaken op onze boerderij. Ik bouwde mijn job geleidelijk af, en startte het leertraject biologische & biodynamische landbouw bij Landwijzer.
‘Ik wil ons bedrijf een nieuwe dynamiek geven en tonen dat kleinschalige, biologische kringlooplandbouw wél kan, ook bij melkvee. Ik wil onze producten met fierheid lokaal verkopen en van de boerderij een mooie toegankelijke plek maken.’
Teelttechnische ervaring en een haalbaar bedrijfsplan
Anneleen: ‘In het leertraject van Landwijzer stappen was als thuiskomen voor mij. Ik ontwikkelde er een open geest en leerde dat er andere wegen bestaan om aan landbouw te doen. Ik vond er die langgezochte eigen taal voor mijn landbouwdroom en werd gestimuleerd en ondersteund om die concreet te maken. Ik leerde er observeren: de dieren en planten op het land én hoe andere bedrijven werken. Ik kon rondkijken hoe anderen het doen en daar uithalen wat voor mij werkt.’
‘Waar Karel teelttechnisch heel onderlegd is door zijn ervaring, was dat voor mij heel beperkt. De stages die ik bij verschillende boeren heb kunnen doen, waren daarvoor ideaal. Werken met machines, het akkerland, de koeien leren kennen: ik leerde heel veel van boeren en boerinnen die nauw aansluiten bij mijn visie. Maar eerlijk: de boeren die van jongs af aan hun kennis en ervaring opbouwen, die moet ik nog verder bijbenen!’
Karel stroomde vanuit zijn opgedane ervaring in het laatste half jaar (september tot februari) van het leertraject in. In dat half jaar ligt de focus helemaal op het uitwerken van een bedrijfsplan en op startersbegeleiding. ‘Instromen in dit stuk van de opleiding gaf me het duwtje dat ik nodig had om in de financiën te duiken en bewuste toekomstkeuzes te maken. Ik kon een omschakelingsplan op maat van ons bedrijf maken. Het financieel plan zag er eerst helemaal niet goed uit. Mijn uurloon was veel te laag. ‘Het is niet haalbaar’, besloot ik. Maar de docenten stelden me de juiste vragen: ‘Waarom ga je ervan uit dat je koeien twee liter melk minder gaan geven?’ ‘Wat ga je doen met de vrijgekomen grond?’. Ik zag in dat ik veel te voorzichtig had gerekend. Ik maakte een passende rantsoenberekening met hulp van de docenten en kon hierdoor vijf koeien meer opnemen in mijn plan. Ik paste aan, herrekende en kreeg een realistisch én haalbaar plan. Het allerbelangrijkste is dat het mijn bedrijfsplan is. Een voorgekauwd plan zou ik niet snel aannemen, maar dit plan is op mijn maat, komt uit mijzelf. Dat geeft vertrouwen voor de toekomst.’
Karel: ‘Het proces van de opmaak van ons bedrijfsplan samen met Anneleen gedurende een half jaar doorlopen, was een grote meerwaarde: iemand met een gelijkaardig project om samen te brainstomen, opdrachten te doen en uit te wisselen. Daarnaast heb ik genoten van de kracht van de groep. Ik heb veel nieuwe vrienden gemaakt.’
Omschakelen naar bio en boeren met trots
Omschakelen naar bio is voor beiden een logische stap. Karel: ‘Het samenbrengen van natuur en landbouw is hier altijd evident geweest. Mijn moeder is biologe en bracht haar kennis in. We leken de groene boeren van de streek. Biologisch boeren in een kringloopsysteem is het meest respectvol naar de dieren, de aarde en de natuur. We kiezen bewust niet voor een enorme schaalvergroting. Ook met 50 melkkoeien kan je een rendabel landbouwbedrijf runnen. Het is ons positief antwoord op een landbouw- en voedingscultuur waarin alles en iedereen wordt uitgemolken en op de klimaatverandering. Door lokale verkoop en een open boerderij wil ik mensen weer in contact brengen met de landbouw. Zodat het respect voor ons werk kan groeien en mensen bereid zijn tot een eerlijke prijs. Zodat er meer begrip is voor en kennis over ons werk. Dan krijg je volgens mij ook meer genuanceerde en opbouwende gesprekken over koeien en methaanuitstoot.’
Anneleen wil naar een landbouw die echt meer is dan ‘biologisch volgens het lastenboek’. Ze denkt aan kringlopen sluiten, agroforestry, dierenwelzijn… Haar ouders startten vorig jaar al met de omschakeling. ‘Bij de omschakeling naar bio is het begeleidingsgesprek met onze docent veeteelt erg belangrijk geweest. Hij hielp me hard alle stappen en de timing in kaart te brengen. Hij kan goed vertellen en heeft een praktische insteek, dat was ook naar mijn ouders toe heel waardevol.’ Ook Anneleens partner, die bioboer is op een ander melkveebedrijf, adviseert mee bij de omschakeling op Boerderij René.
Anneleen: ‘Ik wil ons bedrijf een nieuwe dynamiek geven en tonen dat kleinschalige, biologische kringlooplandbouw wél kan, ook bij melkvee. Ik wil onze producten met fierheid lokaal verkopen en van de boerderij een mooie toegankelijke plek maken.’
Met hun bedrijfsplan in de hand en concrete doelen voor ogen, zijn Anneleen en Karel klaar om de volgende stappen in hun bedrijfsovername te zetten en hun landbouwdromen waar te maken.
|
Anneleen Dedeyne (°1983)
|
Karel Van Den Berge (°1985)
|
Karel en Anneleen maakten hun omschakelingsplan in het derde jaar (sept-febr) van het modulair leertraject van Landwijzer Wie reeds voldoende professionele ervaring heeft, zoals boerenzonen, boerendochters en mensen die jaren werkten in de landbouw, kan in overleg instromen in dit laatste half jaar van de opleiding om een afgetoetst bedrijfsplan op te maken. Deadline om je hiervoor aan te melden is 1 augustus en kan via inschrijvingen@landwijzer.be
Meer info: https://www.landwijzer.be/vorming/leertraject-biolandbouw
Tekst & foto's: www.gloedgloed.be
Mei 2021